Dit is het verhaal van een 101-jarige Holocaust overlevende en haar zoon, een arts

Dr. Teha Friedman (L) en Dr. Achi Friedman, haar zoon. Foto familie

Dr. Teha Friedman, een voormalig oogarts, overleefde de verschrikkingen van de Holocaust in een Roemeens getto en gevangenis; haar zoon, Dr. Achi Friedman, een dermatoloog, is vrijwilliger bij 'LeMa'anam – Artsen voor Holocaustoverlevenden', en samen delen ze een krachtig verhaal over herinnering, veerkracht en het voorrecht om te geven, schrijft Ynet.

"Deze geschiedenis herhaalt zich niet zomaar – ze leeft nog steeds diep in mij", zegt de 101-jarige dr. Teha Friedman, die de Holocaust in Roemenië meemaakte. Ze wijdde haar volwassen leven aan de geneeskunde als oogarts. Haar zoon, dr. Achi Friedman (67), zet haar nalatenschap voort als vrijwilliger bij LeMa'anam sinds de oprichting vijf jaar geleden. In een interview in de studio van Ynet spreken ze elkaar in de aanloop naar de Holocaust herdenkingsdag.

"Van mijn 14e tot mijn 20e heb ik oorlog meegemaakt. Ze hebben vijf jaar gestolen van wat de beste jaren van mijn leven hadden kunnen zijn", herinnert Dr. Teha Friedman zich.

Tijdens de oorlog werden Friedman en haar familie gedeporteerd naar het getto van Mogilev-Podolski in Transnistrië. Daar werkte ze voor een karige dagelijkse portie brood, terwijl haar vader gedwongen werd te werken. In december 1942 ontsnapte ze in haar eentje uit het getto en stak de bevroren rivier de Dnjestr over, maar werd door iedereen die ze kende afgewezen. Uiteindelijk werd ze in haar schuilplaats ontdekt en probeerde ze zelfmoord te plegen, maar ze overleefde en werd gevangengezet. Haar deportatievonnis werd later ongedaan gemaakt dankzij een steekpenning van de Joodse gemeenschap. Later sloot ze zich aan bij een zionistische jeugdbeweging, werd opnieuw gearresteerd en gevangengezet tot haar vrijlating in juli 1944, kort voor de bevrijding van Roemenië.

In 2018 had ze de eer om een ​​van de zes fakkels aan te steken tijdens de officiële staatsceremonie in Yad Vashem voor de Holocaust herdenkingsdag.

Hoe ging je ermee om? Hoe overleeft een jong meisje de honger, de constante noodzaak om te vluchten en de zorgen om haar familie?

"Het was enorm moeilijk, en het hing ook af van de mensen die je ontmoette. Er waren er veel die me hielpen."

Ben je trots op je zoon Achi, die zich vrijwillig heeft aangemeld om Holocaustoverlevenden te helpen?

"Ik heb er nooit aan getwijfeld dat hij zou helpen. Het ligt hem na aan het hart. Als je samenleeft met iemand die de Holocaust heeft overleefd, laat je dat nooit los."

Dr. Achi Friedman zegt dat hij al sinds zijn kindertijd een doel in de geneeskunde heeft. "Toen de organisatie me al vroeg benaderde en vroeg of ik vrijwilligerswerk wilde doen, zei ik meteen ja. Ik vind het een geweldige mitswa."

Hij beschrijft zijn rol binnen de organisatie: "We ontvangen verzoeken van Holocaust overlevenden die om verschillende redenen – persoonlijke beperkingen, bureaucratische obstakels of technische uitdagingen – geen toegang hebben tot medische zorg. We proberen zoveel mogelijk te helpen, zonder hen te dwingen te reizen. Waar mogelijk sturen we de mobiele kliniek om hen thuis te behandelen. Zo niet, dan geven we advies of helpen we hen bij het verkrijgen van de zorg die ze nodig hebben."

Volgens het Israëlische Nationale Instituut voor Verzekeringen wonen er momenteel 118.810 Holocaustoverlevenden in Israël. Zij ontvangen diverse uitkeringen, zoals ouderdomspensioenen, inkomenstoeslagen en langdurige zorg. Van hen is 25,2% 90 jaar of ouder (29.957 personen). Daarnaast ontvangen 22.075 overlevenden de hoogste zorguitkering, wat wijst op ernstige medische en verpleegkundige behoeften.

Voor velen wordt zelfs een routinematige medische afspraak – een oogonderzoek, een bezoek aan een specialist of basiszorg – bijna onmogelijk. Lange wachttijden, een tekort aan specialisten in de perifere gebieden en aanzienlijke verschillen in toegang tot gezondheidszorg tussen de centrale en de perifere regio's creëren een realiteit waarin duizenden overlevenden uit wanhoop of gebrek aan middelen afzien van medische zorg.

Tegenwoordig werkt LeMa'anam met ongeveer 1500 vrijwillige artsen in alle specialismen – van interne geneeskunde en geriatrie tot dermatologie, oogheelkunde, psychiatrie en KNO. De organisatie heeft meer dan 12.000 behandelingen uitgevoerd, volledig gratis en zonder bureaucratische belemmeringen, gefinancierd door de Claims Conference en andere liefdadigheidsinstellingen.

Holocaustoverlevenden vormen een steeds kleiner wordende generatie. "Helaas vertegenwoordigen deze overlevenden een wereld die langzaam verdwijnt. Velen lijden aan dementie, velen kunnen om verschillende redenen niet communiceren", zegt dr. Achi Friedman, die benadrukt dat voor hen zorgen niet alleen een voorrecht is, maar ook een verantwoordelijkheid. "Ik heb gehoord over de troost die het biedt aan mensen die lijden, en ik ben trots op iedereen die zijn tijd geeft om anderen te helpen", besluit zijn moeder.