Een fragment van het zeldzame 3800 jaar oude textiel, geverfd met Kermes vermilio . Foto: Dafna Gazit, Israel Antiquities Authority
De scharlakenrode kleur, die in de Bijbel wordt genoemd samen met koningsblauw (Tekhelet) en paars (Argaman), wordt beschouwd als een van de kostbaarste en duurste kleurstoffen uit de oudheid. Deze werden — volgens het Bijbelse gebod — gebruikt om de stoffen van de tabernakel en de priesterlijke gewaden te verven. Dit is het vroegste bewijs van textiel dat is geverfd met kermes, dat onderzoekers identificeren met de "scharlakenrode worm" in de bronteksten. Het onderzoek, een samenwerking tussen de Israel Antiquities Authority, Bar-Ilan University en de Hebrew University, werd deze week gepubliceerd in het Journal of Archaeological Science.
"...die u kleedde in scharlaken, in pracht" (2 Samuël 1:24)
Opgravingen van de Israel Antiquities Authority en de Hebrew University in de Cave of Skulls, waar het zeldzame textiel werd ontdekt. Foto: Yoli Schwartz, Israel Antiquities Authority
In de grotten van de woestijn van Judea werd het vroegste bewijs van roodgeverfd textiel met behulp van schildluizen onthuld. Volgens een nieuwe gezamenlijke studie van de Israel Antiquities Authority, Bar-Ilan University en de Hebrew University of Jerusalem werd de kleur van het zeldzame 3800 jaar oude textiel geproduceerd door de eiken schildluizen, die de onderzoekers identificeren met de bijbelse "Tola ‛ at Hashani” ( scharlakenrode worm).
Reconstructie van het verven met Kermes vermilio . Reconstructie en foto: Suzanna Tamar Dekel.
De kleur "scharlakenrode worm" wordt 25 keer genoemd in de Bijbel, vaak samen met blauw (Tekhelet) en paars (Argaman), die worden beschouwd als de meest kostbare en prestigieuze kleuren in de oude wereld. Het wordt genoemd in de context van luxueuze kleding, in het gebruik van Tabernakeltextiel en in andere cultische contexten.
Als onderdeel van een uitgebreid project om kleurstoffen in archeologische textiel te identificeren, geleid door Dr. Naama Sukenik van de Israel Antiquities Authority, Prof. Zohar Amar en Prof. David Iluz van de Bar-Ilan University, en ondersteund door de Israel Science Foundation, werd een stuk textiel ontdekt met een felrode tint geproduceerd door kermes. De onderzoeksresultaten werden deze week gepubliceerd in het Journal of Archaeological Science.
Dr. Naama Sukenik van de Israel Antiquities Authority onderzoekt het zeldzame textiel onder een microscoop. Foto: Yoli Schwartz, Israel Antiquities Authority.
Het zeldzame textiel, dat minder dan 2 cm groot is, werd in 2016 ontdekt in de "Grot van Schedels" tijdens opgravingen die werden uitgevoerd door de Israel Antiquities Authority en de Hebrew University als onderdeel van een breed erfgoedproject om erfgoedvondsten in de grotten van de woestijn van Judea te redden van diefstal van antiquiteiten. De opgraving, geleid door Dr. Eitan Klein, Dr. Uri Davidovich, Roi Porat en Amir Ganor, bracht een klein rood textiel aan het licht, dat werd opgestuurd voor verder onderzoek, samen met tientallen andere textielsoorten die in de grot werden gevonden.
Kermes vermilio werd in de oudheid gebruikt voor het produceren van rode kleurstof. Foto: Dr. Naama Sukenik, Israel Antiquities Authority.
Ondanks het kleine formaat trok de kleur van het textiel de aandacht van de onderzoekers. Met behulp van analytische apparatuur identificeerden ze de oorsprong van de kleurstof en ontdekten dat eikenschubbeninsecten de rode kleurstof produceerden die werd gebruikt voor de wollen inslagdraden, terwijl de kettingdraden, gemaakt van linnen, ongekleurd bleven. Het textiel werd gedateerd op de Middenbronstijd (1767-1954 v.Chr.) met behulp van koolstof-14-analyse.
" In de oudheid werd de kleurstof geproduceerd door het vrouwelijke schildluis, dat leeft op de kermeseik ( Quercus coccifera )", legt Dr. Na ʼ ama Sukenik uit, conservator van de Organic Material Collection bij de Israel Antiquities Authority . "Het verzamelen van deze kermes gebeurde in een zeer kort tijdsbestek - een maand per jaar, in de zomer, nadat het vrouwtje haar eieren had gelegd maar voordat ze uitkwamen - toen de hoeveelheid kleurstof het grootst was. De korte periode waarin de kermes verzameld konden worden, de moeilijkheid om ze te vinden vanwege hun kleine formaat (tussen 3-8 mm) en hun camouflagekleuren, waardoor het moeilijk is om ze te vinden, evenals de kleine hoeveelheid kleurstof die ervan geproduceerd kan worden - en aan de andere kant de prachtige rode tint (scharlakenrood) die ervan geproduceerd kan worden voor het verven van textiel, maakte hun gebruik zeer prestigieus."
De rode kleurstof uit kermes werd genoemd in oude handelsdocumenten, zoals in spijkerschrifttabletten uit Mesopotamië, die teruggaan tot 1425 v.Chr. "In de Bijbel wordt de kleurstof die uit eikenschildluizen wordt gewonnen, aangeduid als "scharlakenrode worm", zegt prof. Zohar Amar van de Bar-Ilan Universiteit. De term "worm" was in de oudheid een algemene term voor verschillende insecten en hun ontwikkelingsstadia. De bijbelse associatie van deze kleur met een levend wezen getuigt van indrukwekkende zoölogische kennis, aangezien vrouwelijke schildluizen geen poten en vleugels hebben, in die mate dat sommige Griekse en Romeinse natuuronderzoekers ze zelfs voor plantenkorrels aanzagen.
De Kermes vermilio op de eik. Foto: Suzanna Tamar Dekel.
Door de geschiedenis heen zijn verschillende soorten schildluizen gebruikt om rode kleurstof te produceren. Tot op de dag van vandaag wordt in Zuid-Amerika een andere soort schildluis, die leeft op bepaalde soorten cactussen, gebruikt om textiel te verven.
Volgens Dr. Sukenik, "werd de kleurstof in het oude textiel geïdentificeerd met behulp van High-Performance Liquid Chromatography (HPLC), een apparaat dat gewoonlijk wordt gebruikt in biologische en chemische laboratoria om stoffen in kleine hoeveelheden te scheiden en te identificeren, en het dient ook archeologie. Deze geavanceerde analytische methode stelde ons in staat om de oorsprong van de kleurstof te achterhalen tot aan de exacte soort schildluis. Zo kunnen we met grote waarschijnlijkheid vaststellen dat het textiel in de oudheid werd geverfd met behulp van een soort Kermes vermilio , die kermesinezuur produceert, wat de kenmerkende rode tint geeft."
Een reageerbuis met Kermes vermilio, naast het oude textiel. Foto: Yoli Schwartz, Israel Antiquities Authority.
Volgens Prof. David Iluz van de Bar-Ilan Universiteit, die ook hoofd is van de afdeling Milieuwetenschappen en Landbouw aan het Beit Berl College, "Hoewel werd ontdekt dat Israël een inheemse soort schildluis heeft die leeft op de Palestijnse eik ( Quercus calliprinos ), die een rood-oranje kleur kan produceren, geven de analytische resultaten aan dat in het onderhavige geval de soort schildluis Kermes vermilio is die leeft op de kermes eik ( Quercus coccifera ). Deze boomsoort komt veel voor in het centrale en oostelijke Middellandse Zeegebied, waaronder Spanje, Frankrijk en andere gebieden, maar wordt niet gevonden in het Land van Israël."
Ondanks de schat aan geschreven historische bewijzen over het wijdverbreide gebruik van het verven met schildluizen in de oudheid, zijn er wereldwijd maar weinig textielsoorten gevonden die geverfd zijn met schildluizen en die dateren van vóór de Romeinse tijd.
Het rode textiel uit de “Grot van de Schedels” in de woestijn van Judea vertegenwoordigt, voor zover wij weten, het vroegste bewijs van wollen textiel dat met kermes is geverfd. "Hoewel het moeilijk is om te weten hoe dit textiel in deze woestijngrot terechtkwam, is het een belangrijk bewijs van oude kennis over het verven van wolvezels met behulp van schildluizen om de rode kleur te bereiken, al in de Midden-Bronstijd — ongeveer 3800 jaar geleden," zegt Dr. Uri Davidovich, een opgravingsdirecteur bij de Grot van de Schedels namens de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem.
"De belangrijke vondst overbrugt de kloof tussen geschreven bronnen en de archeologische ontdekkingen, en levert bewijs dat de oude textielverfindustrie — al in dit stadium, voldoende gevestigd was voor het verven met behulp van dieren," voegt Dr. Sukenik toe . "Het zeldzame textiel is een bewijs van brede internationale commerciële netwerken die al in deze tijd functioneerden en geeft de aanwezigheid van een elitesamenleving aan."
De onderzoekspartners: Dr. Na ʼ ama Sukenik, Dr. Yonah Maor, Dr. Eitan Klein, Amir Ganor – Israel Antiquities Authority; Prof. Zohar Amr, Prof. David Iluz, Dr. Said Abu-Gosh – Bar-Ilan University; Dr. Uri Davidovich, Dr. Roi Porat – Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.
echt heel mooi. wat heeft Israel toch een mooie, rijke geschiedenis