Israëlische troepen aan de Libanese grens. Foto Ynet
De gemeentebestuurders van Noord-Israël zijn zeer sceptisch over de laatste grensonderhandelingen tussen Israël en Libanon, en het is makkelijk te begrijpen waarom. De besprekingen, die onder toezicht van de Verenigde Naties werden gehouden in de Libanese stad Naqoura, resulteerden in vage overeenkomsten die op manieren konden worden geïnterpreteerd die ernstige veiligheidszorgen opriepen, schrijft Ron Ben Yishai in Ynet.
Een van de grootste angsten is dat Israël binnenkort zijn militaire aanwezigheid uit Zuid-Libanon volledig zal terugtrekken en terug zal keren naar de "Blue Line" — de door de VN erkende grens tussen de twee landen. Nog alarmerender is de mogelijkheid dat de grens zelf op verschillende plaatsen wordt aangepast, waardoor deze effectief naar het zuiden wordt verplaatst en de territoriale buffer van Israël wordt verkleind.
Voor lokale functionarissen in noordelijke Israëlische steden en dorpen — die al lang onder de dreiging van Hezbollah-aanvallen leven — zijn deze ontwikkelingen verontrustend. Hun zorgen zijn geworteld in eerdere ervaringen: nadat Israël zich in 2000 uit Zuid-Libanon had teruggetrokken, nam Hezbollah het gebied snel over en een soortgelijk scenario zou zich opnieuw kunnen afspelen als Israël zich zonder stevige veiligheidsgaranties terugtrekt.
Veiligheidszorgen versus diplomatieke realiteit
Ondanks de protesten van lokale functionarissen, verklaarde een hoge regeringsbron in Jeruzalem dat Israël niet van plan is om een permanente militaire aanwezigheid in Libanon te handhaven. In plaats daarvan streeft het land ernaar om stabiele veiligheidsregelingen langs de grens te treffen zonder dat er IDF- troepen gestationeerd hoeven te worden.
De scepsis die David Azoulay, hoofd van de lokale raad van Metula, en Moshe Davidovich, hoofd van de regionale raad van Mateh Asher, uitten, komt echter voort uit meer dan alleen politieke meningsverschillen. Hun zorgen zijn gebaseerd op harde realiteiten. Na de Tweede Libanonoorlog in 2006 moest resolutie 1701 van de VN-Veiligheidsraad ervoor zorgen dat Hezbollah zich terugtrok uit de grensregio. In de praktijk negeerde Hezbollah openlijk de overeenkomst en zette militaire posities op slechts enkele meters van de grens op, waardoor de dreiging voor Israëlische gemeenschappen aanzienlijk toenam.
Hoewel ook Israël niet volledig aan de overeenkomst voldeed en ondanks de overeenkomst toch doorging met luchtsurveillancevluchten boven Libanon, is de groeiende aanwezigheid van Hezbollah in de buurt van de grens een veel grotere reden tot bezorgdheid.
Dat gezegd hebbende, is de realiteit in Libanon vandaag de dag heel anders dan in 2006. Dit maakt een herbeoordeling van de conclusies van het coördinatiecomité noodzakelijk op basis van de nieuwe geopolitieke omstandigheden.
In 2006 kwamen Hezbollah en zijn leider Hassan Nasrallah met een gevoel van overwinning uit de oorlog. Ze werden in de Arabische wereld als helden geprezen en in Libanon durfde niemand hun macht in twijfel te trekken. Vandaag de dag is de situatie omgedraaid. Hezbollah is aanzienlijk zwakker en voor het eerst zijn er echte voorwaarden voor politieke en militaire verandering in Libanon.
De verschuiving in het Amerikaanse beleid is een andere belangrijke factor. In 2006 zette Washington Israël onder druk om de oorlog te beëindigen in ruil voor een zwakke VN-resolutie die weinig deed om Hezbollah in toom te houden. Vandaag de dag is het Amerikaanse standpunt — eerst onder de Trump-regering en voortgezet onder Biden — veel meer ondersteunend voor Israël, zowel diplomatiek als militair.
De afnemende invloed van Hezbollah
De verkiezing van generaal Joseph Aoun als president van Libanon onderstreept een verschuiving: Hezbollah is niet langer de dominante militaire en politieke macht in het land. Als Israëlische regeringen zich blijven inzetten om de heropleving van Hezbollah te voorkomen, is er een reële kans om zijn macht te ondermijnen, samen met die van zijn sjiitische bondgenoot Amal.
Strategische steun van de VS
Washington heeft Israël voorzien van sterke diplomatieke dekking, met name in onderhandelingen met Libanon. Onder voormalig president Donald Trump namen de VS een stevig standpunt in tegen Hezbollah en oefenden ze druk uit op de Libanese regering om de groep in toom te houden. Trumps nauwe persoonlijke banden met Libanese christelijke zakenlieden speelden ook een rol bij het vormgeven van het Amerikaanse beleid om Libanon te stabiliseren en tegelijkertijd de Israëlische belangen te beschermen.
De Arabische wereld is geïnteresseerd in stabiliteit
Gematigde soennitische Arabische staten, geleid door Saoedi-Arabië en de VAE, samen met Qatar, investeren in het herstel van Libanon. Hun doel is om het bestuur en de economische stabiliteit van Libanon te versterken, doelstellingen die aansluiten bij Israëls interesse in een sterk, niet door Hezbollah gedomineerd Libanees leger. Het Libanese leger, onder christelijke en soennitische leiding, toont al een operationele capaciteit die we in voorgaande jaren niet hebben gezien.
Dankzij deze ontwikkelingen kan Israël zich houden aan de toezeggingen die het de afgelopen twee jaar heeft gedaan aan de Amerikaanse gezant Amos Hochstein en onlangs ook heeft gedaan in het kader van bemiddelingspogingen voor een staakt-het-vuren.
De Amerikaanse prikkels
Israël heeft de door Hochstein voorgestelde afspraken nooit openbaar gemaakt. Deze waren bedoeld om niet alleen Hezbollah, maar ook de niet-sjiitische leiders van Libanon te motiveren een staakt-het-vuren te steunen en een regering te vormen die onafhankelijk is van de dictaten van Hezbollah.
Hochstein zou Libanon hebben verzekerd dat na een staakt-het-vuren onderhandelingen zouden beginnen over aanpassingen aan de Blue Line, de feitelijke grens die in 2000 door de VN is getrokken. Hezbollah en Amal eisen al lang aanpassingen op 13 punten, waaronder het Shebaa Farms-gebied. Daarnaast stelde Hochstein voor om te praten over de terugkeer van Libanese gevangenen die door Israël worden vastgehouden, van wie de meesten banden hebben met Hezbollah of Amal.
Een belangrijk probleem dat onopgelost is gebleven, is het lot van vijf Israëlische militaire buitenposten op Libanees grondgebied, die zijn opgericht om gewapende infiltratie te voorkomen — niet alleen door Hezbollah , maar ook door Hamas en de Islamitische Jihad. De VS heeft echter onlangs de voortdurende controle van Israël over deze posities gesteund. Israël heeft duidelijk gemaakt dat het niet van plan is deze buitenposten voor onbepaalde tijd te behouden en bereid zou zijn zich terug te trekken als Zuid-Libanon echt gedemilitariseerd zou worden door Hezbollah-troepen.
Strategische berekeningen
Vanuit een veiligheidsstandpunt blijft Israëls primaire doel het voorkomen van terroristische infiltratie en het verzekeren dat een grootschalige aanval — vergelijkbaar met de Hamas-aanval op 7 oktober — niet kan plaatsvinden langs de noordelijke grens. Het leidende principe is dat de IDF altijd gepositioneerd moet zijn tussen Israëlische gemeenschappen en vijandige troepen in Zuid-Libanon.
Als het Libanese leger loyaal blijft aan het leiderschap van president Aoun en de Libanese regering haar soevereiniteit versterkt, kan Israël wellicht langetermijnveiligheidsregelingen veiligstellen. In die context zouden kleine grensaanpassingen minder belangrijk worden.
Winnaars en verliezers
De Amerikaanse regering heeft duidelijk gemaakt dat Israëls voortdurende naleving van zijn toezeggingen onder Hochsteins bemiddeling cruciaal is voor het behoud van Amerikaanse diplomatieke steun. Bijgevolg is Israëls bereidheid om te onderhandelen over de status van de vijf IDF-buitenposten, kleine grensherzieningen en de vrijlating van Libanese gevangenen zowel een tactische als strategische zet. Deze stappen bieden de nieuwe Libanese leiding een kans om zijn positie te versterken ten koste van Hezbollah — een uitkomst die ook de veiligheidsbelangen van Israël dient.
Als onderdeel van deze inspanning heeft Israël al ingestemd met de vrijlating van vijf Libanese gevangenen, en in ruil daarvoor de toestemming van Libanon gekregen om rechtstreekse diplomatieke onderhandelingen te voeren. De betekenis hiervan kan niet genoeg worden benadrukt: door akkoord te gaan met burgergeleide diplomatie, biedt Libanon in feite de facto erkenning van Israël — een prestatie op zich.
Uiteindelijk streeft Israël naar stabilisatie op meerdere fronten, waarbij de Libanese grensonderhandelingen een onderdeel vormen van een bredere regionale strategie. Hoewel minister van Defensie Israel Katz onlangs verklaarde dat Israël zijn aanwezigheid in Syrië voor onbepaalde tijd zou handhaven, is het duidelijk dat als er bevredigende veiligheidsregelingen worden getroffen, Israël zijn positie daar waarschijnlijk ook zou heroverwegen.
Voorlopig blijven de onderhandelingen over Libanon een evenwichtsoefening met hoge inzet, die de veiligheidssituatie in het noorden van Israël voor de komende jaren zou kunnen bepalen.
Comments