Van angst naar verzet: Joods studentenleven in Nederland

Screenshot YouTube

Student wilde anoniem blijven maar zijn naam is bij de schrijver bekend

Joodse studenten in Nederland zetten hun angst nu om in verzet, vertelt een student die anoniem wenst te blijven. “Onze grootouders hebben niet overleefd voor ons om ons angstig te voelen en te verschuilen.” Vandaar dat deze student met Israel Nieuws sprak.

Hoe ervaar je als Joodse student grosso modo het klimaat op de universiteit?

Student: Naar mijn ervaring is het klimaat op de universiteit redelijk inclusief te noemen. Ik moet hier wel bij zeggen dat er een uitzondering is voor mijn studierichting, de beruchte International Studies aan de Universiteit Leiden. Deze studierichting, met veelal internationale studenten, heeft een aardig links en anti-Israël karakter. Toen ik tijdens mijn minor een uitstapje maakte naar andere delen van de geesteswetenschappen, merkte ik een verschil tussen het linkse karakter van mijn studie en het conservatief rechtse karakter van de rest van de universiteit.

Tussen haakjes: ken je ook Israëlische studenten en maakt dat nog verschil in bejegening door niet-Joodse docenten/studenten?

Student: Ik ken ook Israëlische studenten. Ik heb niet het idee dat zij anders bejegend worden, hoewel binnen mijn studie het pro-Israëlische geluid niet toegejuicht wordt. Ik heb zelf geen Joodse of Israëlische naam dus ik ben zelf in dat opzicht niet ‘herkenbaar’ Joods/Israëlisch. Ik kan hier dus geen uitspraak over doen.

Welke invloed oefenden/oefenen pro-Palestijnse demonstraties -na de verschrikkingen van de terreuraanval van Hamas (7 oktober)- uit op het academische klimaat?

Student: Sinds 7 oktober is er een hoop veranderd binnen de universiteit. Ik wist zelf altijd al dat er een anti-Israël, pro linkse ondertoon was, maar sinds de gruwelijke aanval van Hamas hebben sommige docenten hun ware aard laten zien. Er worden zogeheten ‘informatiebijeenkomsten’ gehouden waarin uitleg gegeven wordt over ‘het conflict’. Deze uitleg wordt veelal gegeven door mensen met een achtergrond die helemaal niets te maken heeft met Israël of de Palestijnse bevolking. Zo heeft er een uitleg lecture plaatsgevonden, georganiseerd door die universiteit, gegeven door een docent die Nederlands recht heeft gestudeerd en een master Arabisch. Deze docent vertelde voor een volle collegezaal hoe het ‘hele’ conflict, dus niet de oorlog, nou eigenlijk in elkaar zit. Zijn conclusie was dat het de schuld van de onderdrukking van Israël is en dat Hamas een protestorganisatie is. Verder is er een demonstratie geweest van docenten die met een megafoon in de aula opriepen tot het stoppen van de genocide die Israël pleegt. Dit heeft ervoor gezorgd dat Joodse en Israëlische studenten zich te onveilig voelden om hun klaslokaal te verlaten.

Verbaasde of ontgoochelde deze solidarisering met de doeleinden van de terreurorganisatie –de vernietiging van de Joodse staat- je?

Student: Verbaasd ben ik niet per se. Ik weet sinds de oproep tot de academische boycot van Israël in 2021 welke docenten er solidariteit met Hamas uitspreken, en hoe zij dit doen. Zij staan namelijk met hun naam en titel op een online document dat zich uitspreekt tegen de legitimiteit van de staat Israël. Verder ben ikzelf nu al een tijdje bezig om een docent te vinden binnen mijn studie die niet openlijk anti-Israël is om een project te beoordelen, kijkend naar de ondertekende documenten online is dit nog niet zo gemakkelijk. Verbaasd ben ik echter wel over het handelen van het universiteitsbestuur. Ik heb dan ook contact opgenomen met de universiteit met de dringende vraag om zorg te dragen voor het waarborgen van een veilige omgeving en actie te ondernemen tegen de docenten die met een megafoon oproepen doen in haar gebouw. Het verbaast mij dat een docent die openlijk herkenbaar op internet te zien is, terwijl hij oproept tot het bombarderen van Tel Aviv, nog steeds werkzaam is binnen de universiteit. Het verbaast mij dat er niemand is vanuit de politiek die hier iets aan doet, want in de drie jaar dat ik mijn studie doe, heb ik zelf gemerkt dat het erger wordt.

Spelen studenten en docenten daarin gezamenlijk een beduidende rol of zijn er duidelijk leidende figuren te onderkennen? Misschien zelfs van buiten de universiteit?

Student: De docenten hebben een hele grote invloed op studenten. De studenten zijn vaak jonge betrokken mensen. Ze willen graag de wereld verbeteren en hebben respect voor hun docent. Op het moment dat een docent zo’n oproep doet, is het gemakkelijk voor de student om dit voor waar aan te nemen. En tegelijk willen zij iets doen. Hierdoor denk ik dat organisaties als Students for Palestine, niet zozeer de oorzaak zijn, maar het is het voeden van onjuiste informatie door docenten. Deze docenten zijn, nogmaals, herkenbaar in beeld, openbaar antisemitisch. Als dit gedoogd wordt, kunnen de studenten aannemen dat dit het juiste is. In mijn optiek is dit toch echt de schuld van de universiteit. En wat studenten buiten de universiteit ondernemen of binnenkrijgen is niet te controleren en naar mijn mening ook niet van belang. Maar wanneer een student een bepaald denkbeeld ontwikkelt buiten de universiteit dat vervolgens bevestigd wordt door een professor, is het einde zoek.

Spreek je over de huidige situatie met Joodse/Israëlische studenten? Hoe houd jij, hoe houden zij het vol in deze vergiftigde activistische sfeer? Voelen Joodse studenten het klip en klaar aan als antisemitisch?

Student: Ik spreek er zeker over met Joodse/Israëlische studenten, we hebben een groepschat. Verder gaan we naar gezamenlijke evenementen. We hebben contact met de ‘rabbi’s on campus’ die geweldig werk verrichten in het verbinden van de gemeenschap.

We hebben veel steun aan elkaar, vooral online houden wij elkaar op de hoogte. Zo waarschuwen we elkaar voor plekken waar pro-Palestijnse demonstraties plaatsvinden.

De laatste weken is het gemeenschapsgevoel in mijn ogen toch deels veranderd. Het is van angst omgezet in verzet. De leus ‘Never again, is now’ vind ik daarin alles omvattend. Veel Nederlandse Joodse studenten, waaronder ikzelf, zijn kleinkinderen van Holocaustoverlevenden. Wij zijn in het begin bang geweest, geschokt door de gebeurtenissen en de reactie van onze naasten, waaronder onze docenten. Maar die schrik heeft zich omgezet in de oproep tot verandering. Onze grootouders hebben niet overleefd voor ons om ons angstig te voelen en te verschuilen. Dat is naar mijn mening het huidige overheersende sentiment.

Er klinken stemmen binnen de Joodse gemeenschap om vooral niet naar buiten te treden, bijvoorbeeld naar de pers. Dat zou de pro-Palestijnse groepen alleen maar belangrijker maken. Hoe kijk jij tegen deze argumentatie aan?

Student: Ik heb deze stemmen niet gehoord, maar ik begrijp deze reactie uit de Joodse gemeenschap. Het feit dat ik niet herkenbaar een interview wil doen, zegt genoeg. Er is dreiging en we moeten voorzichtig zijn. Voor onszelf, voor onze toekomstige werkgever, voor onze familie en de gemeenschap; helaas maar waar. In mijn omgeving treden mensen juist wel naar de pers en doen dit op een intellectueel niveau. Dit vind ik mooi om te zien. Ik vind het juist knap wanneer mensen zich publiekelijk uit durven te spreken, ik heb hier veel respect voor. Dit durf ik zelf niet, nog niet.

Voel jij je door het universiteitsbestuur in de steek gelaten als Joodse student? Hoe leeft deze gedachte bij Joodse medestudenten?

Student: Ik voel mij zeker in de steek gelaten door het universiteitsbestuur. Ik heb al meerdere malen mijn onvrede en zorgen uitgesproken. Tot op heden is er nog niets aan gedaan. Ik heb een oproep gedaan tot dialoog, maar ik ben nog nooit uitgenodigd. Ik voel mij ongehoord. Ik denk dat de heersende gedachte onder de medestudenten is dat we het nu ‘zelf’ moeten doen.

Op welke wijze kan er weer een veilig en vrij studieklimaat komen op Nederlandse universiteiten voor Joodse en Israëlische studenten?

Student: Sprekend voor mijn studie, denk ik dat er een veilig studieklimaat kan komen wanneer er meer toezicht is op de screening van docenten, de uitspraken die docenten online doen etc. Het mag in mijn ogen niet zo zijn dat iemand die oproept tot het boycotten van Israël, het protesteren tegen de ‘apartheidsstaat’, of oproept tot het bombarderen van Tel Aviv, loon ontvangt van de universiteit. Als ik dit zo beschrijf, vind ik weer de absurditeit in dit alles. Het is te gek voor woorden dat ik dit in 2023 nog moet schrijven. Het is niet de schuld van de studenten, het zijn niet de Joodse studenten, het is de schuld van de universiteit die het nalaat haar verantwoordelijkheid te nemen, die ze in het verleden ook nooit heeft genomen, dit is het moment; ‘nooit meer is nu!’

Bas Belder (historicus)