Wat hebben de Houthi’s met de Gaza-oorlog te maken?

Houthis enteren een schip. Screenshot YouTube

Kort na het uitbreken van de oorlog op 7 oktober moesten de Israëli’s een nieuwe naam op hun tong rollen: Houthi’s.

Deze opstandige rebellen in het verre Jemen hadden altijd een probleem gevormd voor landen als het noordelijke buurland Saoedi-Arabië.

Nu kregen de Israëli's plotseling te maken met het afschieten van raketten op Israël en het aanvallen van vrachtschepen die door Bab al-Mandab voeren, een zeestraat tussen de zuidelijke Rode Zee en de Golf van Aden. Dit is een strategische doorgang voor schepen die goederen vervoeren naar Israël aan de top van de Rode Zee, en naar vele andere landen via het Suezkanaal.

Waarom voelden de Houthi’s plotseling de drang om zich te mengen in de oorlog tussen Israël en Hamas? Wat zijn hun doelen? En wie zijn hun bondgenoten?

ISRAEL21c wendde zich tot Inbal Nissim-Louvton van het Forum for Regional Thinking om meer informatie te krijgen. 

“Aan de basis vormen de Houthi’s een heroplevingsbeweging van de sjiitische Zaydi Islam”, legt Nissim-Louvton uit, wiens onderzoek zich richt op het hedendaagse Jemen.

“Het is een religieuze opwekkingsgroep die de vitaliteit van de Zaydi-islam wil herstellen.”

De beweging groeide in het noorden van Jemen, in een bergachtig gebied in het district Saada.

“In de jaren negentig begonnen ze met activiteiten in jeugdclubs en instellingen die verband hielden met religieuze indoctrinatie, maar ook gericht waren op vrijetijdsactiviteiten voor jongeren”, zegt ze.

“Deze activiteiten waren ook bedoeld om de invloeden van de soennitische Wahhabi-islam, die overkwam uit Saoedi-Arabië, tegen te gaan. Ze wilden deze invloed verdrijven, omdat ze bang waren dat de jonge Zaydi's Zaydi Shia in de steek zouden laten.'

Bovendien vonden de Houthi's dat ze niet genoeg middelen, ontwikkeling of politieke vertegenwoordiging kregen toegewezen in hun noordelijke periferie.

In 2004 begonnen jonge gewapende Houthi’s oorlog te voeren tegen het centrale bestuur. “In 2010 hadden ze zes behoorlijk ernstige oorlogsrondes achter de rug”, merkt Nissim-Louvton op. Hun protestbeweging werd opgenomen in de Arabische Lente in Jemen in 2011.

“Toen ze begrepen dat diplomatieke pogingen om binnen een nationaal dialoogkader een oplossing voor hun probleem te vinden mislukten, begonnen ze een burgeroorlog. Eind 2014 bereikten ze de hoofdstad Sanaa en haalden deze in.

“Begin 2015 vonden de naburige Saoedi’s dat ze op een belangrijker manier betrokken moesten worden, en richtten ze een coalitie op tegen de Houthi’s, voornamelijk uit Arabische landen, en gesteund door het Westen. Zo kreeg deze interne burgeroorlog een regionale dimensie, toen de Saoedi’s, de Emiraten en Iraniërs erbij betrokken raakten”, zegt Nissim-Louvton.

Waarom Israël?

Dus waarom associeerde deze opstandelingengroep uit het bergachtige noorden van Jemen zich met de oorlog in Gaza, vuurde raketten en UAV's af richting Zuid-Israël en blokkeerde schepen die door de Rode Zee voeren?

“Een deel van hun ideologische raamwerk heeft te maken met haat tegen Israël en de Verenigde Staten. Dit omvat zowel antisemitische dimensies als steun voor de Palestijnse zaak”, zegt Nissim-Louvton. “Wat we nu zien is een uitdrukking van hun pro-Palestijnse sentiment.”

Maar dat is niet alles.

“Het gaat ook over hun alliantie met Iran. Hun militaire capaciteiten zijn grotendeels het resultaat van Iraanse steun. En het gaat ook over hun wens om steun te verwerven in Jemen en de buurlanden – het vergroot hun status, papieren over de problemen die ze thuis ervaren en schuift de moeilijkheden die ze tegenkomen in de gebieden onder hun controle terzijde.”

Nissim-Louvton denkt ook dat de agressie van de Houthi's tegen Israël een machtsbeweging is ten aanzien van Saoedi-Arabië, waarmee de Houthi's onderhandelen om hun oorlog te beëindigen.

'Hun recente activiteit dient als hefboom om betere voorwaarden te krijgen in de deal die ze gaan ondertekenen. Het gaat ook om afschrikking en om te laten zien dat ze een regionale macht zijn.”

Geen Iraanse proxy?

Nissim-Louvton benadrukt dat de Houthi’s geen Iraanse bondgenoten zijn.

“Ondanks wat mensen misschien denken, is de Houthi-connectie met Iran nog niet zo oud. Het is waarschijnlijk dat de Iraanse steun aan de Houthi’s pas in 2009 begon … of zelfs later”, merkt ze op.

“We moeten het niveau van de hulp die Iran aan de Houthi’s biedt niet onderschatten, of het nu gaat om wapensmokkel, strategie of steun in de media – elk aspect dat je maar kunt bedenken, het is aanwezig. Maar er moet worden opgemerkt dat dit geen proxy-relaties zijn, zoals sommigen beweren. Het is heel belangrijk voor de Houthi’s om hun onafhankelijkheid van actie te behouden, een feit dat ze keer op keer vermelden.”

De situatie is geëvolueerd, zegt Nissim-Louvton.

“Aan het begin van de oorlog in Gaza zeiden de Houthi's in de media dat als Israël zijn acties niet zou stoppen, zij erbij betrokken zouden raken en raketten en UAV's zouden neerschieten, en dat is wat ze hebben gedaan.

“Na ongeveer een maand openden ze ook een zeefront, omdat ze zich realiseerden dat de Israëlische verdedigingssystemen de aanvallen op het zuiden van Israël afweren, en dat deze geen ernstige bedreiging vormen.

“Dus wendden zij zich tot de zee en schonden de veiligheid van het varen in de Rode Zee door aan te kondigen dat zij elk schip zullen schaden dat met Israël verbonden is, zelfs als het heel losjes, bijvoorbeeld als het Israëlische eigenaren heeft, goederen vervoert die bedoeld zijn om arriveren in Israëlische havens of vervoeren Israëliërs aan dek.”

Het is belangrijk voor de Houthi's om hun acties in relatie tot Israël in kaart te brengen, en om te zeggen dat het hun plan niet is om de scheepvaart op zichzelf substantieel te schaden, legt ze uit.

“En sinds de Verenigde Staten een coalitie hebben opgericht voor de bescherming van de Rode Zee, is de hele zaak nog gespannener geworden. Het is allemaal heel kwetsbaar.”

Escalerende spanningen in de Rode Zee

De spanningen in de Rode Zee zijn sinds het uitbreken van de oorlog geëscaleerd. 

In november haalden de Houthi’s het commerciële schip Galaxy Leader in en lanceerden tientallen raketten op andere schepen die in sommige gevallen werden neergeschoten door Amerikaanse en Britse marineschepen.

Op 10 januari heeft de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen waarin de Houthi-aanvallen in de Rode Zee werden veroordeeld en opgeroepen om te stoppen, en de VS en Groot-Brittannië hebben gedreigd hun reactie te intensiveren.

En vorige week vielen Amerikaanse en Britse troepen Houthi-doelen aan, in een operatie die wereldnieuws haalde.

“De hele zaak is internationaal en de reactie op de aanslagen was nogal behoedzaam. We moeten niet vergeten dat het niet om Israël en de Houthi-rebellen in Bab al-Mandab gaat, maar om een ​​gebied met schepen uit de hele wereld”, zegt Nissim-Louvton.

“Ik denk dat wat we zagen een reactie was die redelijk werd verwacht. De Britten en Amerikanen vielen wat zij strategische faciliteiten noemden aan’, zegt ze.

Wat nu?

“Het effect is op dit moment niet erg groot, omdat het in zekere zin meer van hetzelfde is, van wat er gebeurde in de oorlog die Saoedi-Arabië leidde. En toch kunnen we begrijpen dat op een declaratoir, zelfs visueel niveau, de acties van de Houthi’s een reactie vereisen.”

Als de zaken niet escaleren, zegt ze, zullen we een defensieve reactie blijven zien. “De Houthi’s zullen proberen schepen over te nemen, en de coalitie zal ze wegjagen – het is een dynamiek die heel lang kan aanhouden.”

De Houthi’s “blijven beweren dat ze iedereen pijn zullen doen die hen probeert aan te vallen. Volgens hen is de door de Verenigde Staten geleide operatie pro-Israëlisch, en dat past goed bij hun ideologische slogan.”

Houthi-acties vertroebelen de kritiek daarop, zowel binnen als buiten Jemen, zegt ze.

“Zelfs hun grootste tegenstanders in de Arabische wereld kunnen hen niet echt bekritiseren omdat ze de Palestijnen helpen. En het is een beetje gênant voor andere, grote landen, zoals Saoedi-Arabië en Egypte, die niet genoeg doen voor de Palestijnse zaak.” 

Groeiende coalitie

Nissim-Louvton merkt op dat de coalitie tegen de Houthi’s nu uit ongeveer veertig landen bestaat. 

“De coalitie groeit, ook al is het op declaratoir niveau, en dat vind ik een positieve ontwikkeling. Het haalt zaken uit het raamwerk dat de Houthi’s hun operaties proberen te geven – dat zij het zijn tegen Israël. We zien dat dit niet het geval is, maar dat dit internationaal is.”

Het probleem is dat er heel weinig is dat de Houthi’s kan afschrikken. 

“Hoe houd je ze tegen? Ze zijn al sinds 2014 in oorlog. Hoe asymmetrisch de zaken ook zijn, over het algemeen staan ​​ze bovenaan. Misschien op een beperkte manier in termen van hun acties, maar ik vind het moeilijk om te zien hoe ze kunnen worden gestopt”, vertelt Nissim-Louvton aan ISRAEL21c. 

"Ik denk dat ze een speler zijn die op dit moment niet genegeerd kan worden", besluit ze. 

“Ze zijn absoluut een regionale speler, en tot op zekere hoogte zelfs een internationale speler, omdat ze dichtbij een belangrijke scheepvaartroute liggen, waardoor de vrede wordt verstoord en problemen op internationaal niveau worden veroorzaakt. Het is een zeer lokale macht, met beperkte capaciteiten, maar deze zijn nog steeds voldoende om de vrede en het evenwicht te verstoren.”